เมื่อพูดถึงเด็กกันแล้ว สิ่งแรกที่เรามักจะนึกถึงกันเลยก็คือ “การเล่น” ซึ่งการเล่นนั้นก่อให้เกิดสิ่งที่เป็นประโยชน์แก่เด็กได้อย่างหลากหลาย โดยขณะเล่นเด็กจะได้เรียนรู้การควบคุมและจัดการอารมณ์ของตนเอง มีไอเดียใหม่ๆ เสมอ และสามารถนำมาปรับใช้ได้ในสถานการณ์จริง เรียนรู้ที่จะออกแรงได้อย่างเหมาะสมในแต่ละกิจกรรม รวมถึงได้เรียนรู้ทักษะการสื่อสารเจรจา การทำงานร่วมกัน การแบ่งปันความคิด และสร้างความเห็นอกเห็นใจแก่ผู้อื่น แต่จะเล่นอย่างไรให้มีความเหมาะสมกับช่วงวัย ต้องใช้การเล่นหรือกิจกรรมอย่างไรจึงจะเหมาะสม วันนี้เราจะมาพูดถึงพัฒนาการการเล่นของเด็ก 5 ขั้นด้วยกันค่ะ 1. การเล่นผ่านการรับรู้การสัมผัสและการเคลื่อนไหว (Sensorimotor) : ช่วงอายุแรกเกิด – 2 ปี             พัฒนาการการเล่นอยู่ในลักษณะการเล่นสำรวจเล่นคนเดียว โดยเริ่มจากการเล่นซ้ำ ๆ ที่เกี่ยวข้องกับการสำรวจร่างกายของตัวเองก่อน เช่น เล่นโบกมือไปมาที่ใบหน้าของตนเองและจ้องมอง ต่อมาจะเป็นการสำรวจวัตถุแวดล้อม มีการเล่นปาและโยนสิ่งของซ้ำ ๆ เพื่อสำรวจคุณสมบัติของวัตถุ และลองผิดลองถูกด้วยการเอื้อมมือหยิบจับวัตถุ หยิบเอาของเข้าปาก บีบ เขย่าของเล่นที่มีเสียงซ้ำ ๆ และฟัง โดยจะเล่นผ่านการคลาน เกาะยืน เกาะเดินเพื่อสำรวจสิ่งต่าง ๆ ที่อยู่รอบตัว ซึ่งจะพัฒนาไปเป็นทักษะการเคลื่อนไหวใหม่ ๆ รวมถึงมีการพัฒนาทักษะทางสังคมผ่านการเล่นกับพ่อแม่หรือคนในครอบครัว เช่น เล่นจ๊ะเอ๋กับคุณพ่อคุณแม่ ทำท่าทางเลียนแบบคุณพ่อคุณแม่…

เราจะรู้ได้อย่างไรว่าลูกของเราพร้อมแล้วที่จะเลิกแพมเพิส ? สิ่งสำคัญ คือ การให้ลูกรู้สึกสบายใจ ไม่เร่งหรือกดดันเด็ก เพราะแต่ละคนมีจังหวะความพร้อมที่แตกต่างกัน ซึ่งคุณพ่อคุณแม่อาจเริ่มจากการชวนลูกพูดคุยเรื่องการเลิกใช้แพมเพิส และเริ่มฝึกการใช้ห้องน้ำอย่างค่อยเป็นค่อยไป โดยให้การสนับสนุนและกำลังใจอย่างสม่ำเสมอ ไม่ควรกดดัน การสังเกตว่าลูกพร้อมเลิกแพมเพิสหรือไม่ สามารถดูได้จากตัวอย่างสัญญาณดังต่อไปนี้ค่ะ 1. สังเกตจากการสื่อสาร เมื่อลูกบอกได้ว่าต้องการเข้าห้องน้ำ เริ่มเข้าใจคำศัพท์เกี่ยวกับการขับถ่าย เช่น ถ้าคุณแม่ถามว่า “หนูปวดฉี่ไหมคะ” แล้วลูกสามารถตอบกลับหรือพยักหน้าให้คำตอบได้ก็ถือเป็นหนึ่งสัญญาณที่บอกว่าลูกพร้อมจะฝึกเข้าห้องน้ำแล้วค่ะ 2. เริ่มสามารถควบคุมกล้ามเนื้อได้ดีขึ้นในการทำกิจกรรมต่าง ๆ เช่น สามารถถอดกางเกงหรือกระโปรงเองได้ เริ่มแสดงท่าทางหรืออาการเมื่อต้องการขับถ่าย 3. สังเกตจากความแห้งของแพมเพิส เช่น แพมเพิสแห้งนานขึ้น (2 ชั่วโมงขึ้นไป) หรือตื่นนอนมาตอนเช้าด้วยแพมเพิสที่แห้ง 4. เริ่มแสดงความสนใจเมื่อเห็นคนอื่นเข้าห้องน้ำ มีความสนใจอยากลองใช้โถส้วม หรือกระโถน 5. ต้องการความเป็นส่วนตัวเวลาขับถ่าย เช่น วิ่งเข้าห้องตนเองเพื่อต้องการเวลาส่วนตัว มีการบอกเมื่อผ้าอ้อมเปียกหรือสกปรก 6. เริ่มมีทักษะการจดจำและทำตามคำสั่งง่าย ๆ ได้ สามารถจดจำขั้นตอนการใช้ห้องน้ำ และมีความอดทนมากพอในการนั่งกระโถน 7. เริ่มมีการความมั่นใจ และความเป็นตัวของตัวเอง เช่น แสดงความต้องการที่จะเป็นเด็กโต…

พูดภาษาการ์ตูน ยังไม่พูดเป็นคำ บอกความต้องการไม่ได้ ปัญหาเหล่านี้รบกวนใจของคุณพ่อคุณแม่หลายท่าน ซึ่งเป็นพัฒนาการด้านภาษาที่เราควรใส่ใจและกังวลหากว่าลูกมีอาการพูดช้าโดยสามารถสังเกตได้จากพัฒนาการของลูกเมื่อเปรียบเทียบกับเด็กวัยเดียวกัน ดังนี้ อาการที่บ่งบ่อกว่ามีปัญหาพูดช้า อายุ 1 ปี ยังไม่เรียกพ่อหรือแม่ ไม่พูดคำเดี่ยวที่มีความหมาย อายุ 1 ปี 6 เดือน พูดคำเดี่ยวได้น้อยกว่า 3 คำ ไม่ทำตามคำสั่งที่คุ้นเคย เช่น สวัสดี บายบาย เป็นต้น อายุ 2 ปี ไม่ชี้อวัยวะหรือรูปภาพตามคำบอก ไม่พูด 2 คำที่มีความหมาย เช่น กินข้าว ไปเที่ยว แม่มา เป็นต้น อายุ 3 ปี ทำตามคำสั่ง 2 ขั้นตอนไม่ได้ ไม่พูดหรือเล่าเรื่องด้วยประโยคง่ายๆ 3 คำติดกัน ลูกพูดช้าเกิดได้จากหลายสาเหตุ เด็กมีโรคประจำตัวที่ส่งผลต่อพัฒนาการ เช่น ออทิสติก ดาวน์ซินโดรม เป็นต้น มีปัญหาการได้ยิน ส่งผลต่อการฟัง แปลความหมายและการพูดสื่อสาร…

คุณพ่อคุณแม่หลายท่านอาจสงสัยในพัฒนาการด้านสติปัญญาของลูกว่าสมวัยหรือไม่ ลูกอายุเท่านี้ควรมีความสามารถและการเรียนรู้แบบไหน วันนี้ก้านใบ คลินิกพัฒนาการเด็กลพบุรีมีเกร็ดความรู้ดีๆ เกี่ยวกับทฤษฎีพัฒนาการด้านสติปัญญาของเพียเจต์ (Piaget's 4 Stages of Cognitive Development) มาแบ่งปันให้กับทุกๆท่านค่ะ ซึ่งคุณเพียเจต์ได้แบ่งลำดับขั้นพัฒนาการออกเป็น 4 ช่วงวัย โดยเด็กในแต่ละช่วงวัยจะมีความคิดความเข้าใจ ที่แตกต่างกันออกไป เมื่อเราเข้าใจถึงความแตกต่างเหล่านี้เราจะสามารถนำไปปรับใช้และพัฒนาเด็กๆ ให้เกิดทักษะทางสติปัญญาที่เหมาะสมกับวัยได้ค่ะ หากพร้อมแล้วไปเรียนรู้พร้อมๆกัน นะคะ ในช่วงแรกเกิด -2 ปี เรียกว่า Sensorimotor stage ในช่วงนี้จะเป็นช่วงที่เด็กจะเรียนรู้โลกผ่านการสำรวจสิ่งต่างๆ โดยใช้การบูรณาการประสาทรับความรู้สึกหลายอย่างประกอบเข้าด้วยกัน เช่น การรับรส การได้ยิน การสัมผัส การมองเห็น การได้กลิ่น…